Pieczęć miasta Sianowa z drugiej połowy XIV wieku

AP Szczecin, Zbiór pieczęci i tłoków pieczętnych, kaseton 2 nr 466.

Opis:

+ S` (igillum) SIVITATIS * DE * SANOWE +

Pieczęć okrągła, w polu pokratkowanym tarcza ze wspiętym rybogryfem wystającym z wstęgi rzeki.

Legenda w otoku majuskułą

Średnica pieczęci 45 mm

Pieczęć miasta Sianowa z połowy XVI wieku

AP Szczecin, Zbiór pieczęci i tłoków pieczętnych, kaseton 2 nr 467

Opis:

* SIGILLVM (c)VITATIS * (sanovie)NSIS *

Pieczęć okrągła, w polu tarcza ze wspiętym rybogryfem wystającym z wstęgi rzeki.

Legenda w otoku majuskułą.

Średnica pieczęci 30 mm

Pieczęć miasta Sianowa z XVII wieku

AP Szczecin, Zbiór pieczęci i tłoków pieczętnych, kaseton 2 nr 468

Opis:

* (s)IG(illum) * (c)IVI(tatis) * ZANOVENSIS *

Pieczęć okrągła, w polu tarcza ze wspiętym rybogryfem wystającym z wstęgi rzeki.

Legenda w otoku kapitałą.

Średnica pieczęci 25 mm

Pieczęć na Pomorzu Zachodnim pojawiła się w XII wieku wraz z wejściem księstwa pomorskiego w krąg cywilizacji śródziemnomorskiej oraz ze zmianami społeczno-politycznymi. W następstwie tego w ciągu XIII wieku na Pomorzu Zachodnim dokumenty z przywieszoną pieczęcią stały się podstawą czynności prawnych we wszystkich dziedzinach życia społecznego czy politycznego. Poza tym pieczęć pełniła również rolę samodzielnego środka prawnego, będąc znakiem rozpoznawczym i własnościowym. Najwcześniej pieczęcią posługiwał się pierwszy biskup pomorski, Wojciech (zm. 1160), ok. 1170 roku swoje tłoki pieczętne posiadali książęta z dynastii Grafitów: Bogusław I, książę na Uznaniu, i Kazimierz I, książę dymiński. W XIII wieku krąg dysponentów tego znaku uwierzytelniającego rozszerzył się na członków rodziny panującej, różne instytucje duchowne i dostojników kościelnych, a także plebanów, możnowładztwo i rycerstwo, a przede wszystkim na miasta. Najstarsze pochodzą z Greifswaldu (1248), Szczecina (1250) czy Stralsundu (1256). W XIV wieku własnymi pieczęciami zaczęli posługiwać się mieszczanie, a także korporacje miejskie, głównie cechy i gildie. W okresie nowożytny, zwłaszcza w XVIII i XIX wieku liczba osób prawnych i fizycznych posługujących się własnymi pieczęciami gwałtownie wzrosła. Wiązało się to również ze specjalizacją pieczęci, zależnie od czynności prawnych lub dysponenta pieczęci.

Pieczęcie wyróżniły się od siebie wizerunkiem, napisem napieczętnym, wielkością, kształtem, kolorem, materiałem, z którego zostały wykonane (wosk, lak, ciasto, metal). Pieczęć miasta Sianowa pojawiła się po lokacji miasta w połowie XIV wieku. Pierwotnie miasto posiadało jedną pieczęć (45 mm), w której polu umieszczony był herb Święców – rybogryf w tarczy wzbogacony o miejscowy motyw – wstęgę rzeki (Polnica).

W XV wieku miasto posługiwało się dwoma typariuszami. Oprócz wspomnianej pieczęci większej, w codziennej działalności kancelarii miasta służyła pieczęć sekretna (nie zachowała się w zasobie AP Szczecin). Jej legenda brzmiała: + SECRE:(vm) CIVITAT:(is) SANO(wiensis) + i znana jest jedynie z osiemnastowiecznych odrysów. Kolejne dwie pieczęcie pojawiły się w XVI i XVII wieku (nr 467 i 468) i stosowane były prawdopodobnie do końca XVIII wieku.

Najstarsze pieczęcie Sianowa z XIV-XVI wieku były pierwotnie odciskane w wosku, początkowo naturalnego koloru, z czasem barwionym na zielono lub brązowo, a później czerwień. W XVI i XVII wieku część z nich wyciskana była na papierze na podkładzie woskowym lub z ciasta (klej). W XVIII wieku zaczęto stosować do wyciskania pieczęci lak czerwony lub czarny w miejsce wosku. Poza tym pojawiać się zaczęły odciski tuszowe, które zaczęły wypierać pieczęć lakową w drugiej połowie XIX wieku.

Opracował - Paweł GUT